خفاش ها متهمان ردیف اول نابودی غار نگاره های تاریخی هستند - بیست آمار

صحنه شکار، اشکال هندسی، جای دست و دیگر آثار هنری ماقبل تاریخ می توانند برای ده ها هزار سال روی دیواره غارهای حفاظت شده باقی بمانند به شرط آنکه خفاش ها به دیوار این نگارخانه های تاریک و نمور آویزان نشده باشند.

این پستانداران پرنده ظاهرا تنها در پی جایی امن برای استراحت و اتراق هستند، اما نتایج مطالعات نو تیمی از زمین شناسان و باستان شناسان نشان می دهد آنها می توانند به موجودات بی فرهنگ و بی ذوقی تبدیل شوند که با مدفوعشان نقاشی های تاریخی و دیگر آثار تاریخی حک شده روی دیواره غارها را طی تنها چند دهه از بین می برند.

در اوایل دهه 2000 میلادی، دو دانشمند به نامهای جویس لوندبرگ و دون مک فارلین با تحقیق روی غارهای گرین گروتوی جامائیکا نشان دادند گروه خفاش های مقیم در این غار گرمسیری، خرد اقلیم هایی را ایجاد می کنند که به تدریج می تواند سنگ آهک غار را دچار خوردگی کرده و از بین ببرد.

در دهه های بعد، به لطف تحقیقات بیشتر جزئیات مخرب تری در این باره کشف شد؛ مطالعات بیشتر نشان داد توده های بزرگ خفاش ها چگونه در فضای بسته غار گرما و رطوبت تولید کرده و دیواره های غار را با یک غشای اسیدی و سرشار از دی اکسید کربن لیز و لزج می کنند. به علاوه حجم بالای ادرار و مدفوع خفاش ها می تواند تخمیر شده و هوای غار را از ذرات اسید فسفریک اشباع کند. این ترکیب قوی باعث از بین رفتن دیواره های سنگ آهک و سقف می شود، فرآیندی که به آن خوردگی زیستی (biocorrosion) می گویند.

در نوترین دور از این تحقیقات، گروهی از ژئومورفولوژیست ها در فرانسه می خواستند بدانند آیا در غارهای پر از خفاش اروپا هم همین اتفاق می افتد یا نه، غارهایی مثل شووه و لاسکو در فرانسه که غارنگاره های ارزشمند آن پنجره ای زینتی رو به گذشته بشر هستند.

این دو دانشمند مطالعات خود را روی غارهای آزه (the Azé caves) در شرق فرانسه متمرکز کردند. استخوان هایی که از این غار کشف شده نشان می دهد از حدود 150 هزار سال پیش به محلی برای سکونت غارنشینان تبدیل شده است. انسانها حدود سه هزار سال پیش همزمان با عصر برنز در این غار کار و زندگی می کردند. این غار همچنین قرنهاست به محل بازدید گردشگرانی تبدیل شده که به هزارتوهای سنگ آهکی و رودخانه زیرزمینی آن جذب می شوند. به گفته لیونل باریکواند (Lionel Barriquand) از ژئومورفولوژیست های دانشگاه ساووی مونت بلانک و مولف اصلی این تحقیق، بازدیدکنندگان از دیگر غارهای توریستی منطقه طی سالهای گذشته دست به کشیدن گرافیتی روی دیواره غارها زده اند اما ورودی غار آزه بطرز حیرت انگیزی بکر است.

این غار در 45 هزار سال گذشته مامنی امن برای استراحت خفاش ها هم بوده است. اگرچه پیشروی انسان ها جمعیت خفاش های این غار را به طرز قابل توجهی کاهش داده، زمانی هزاران خفاش به دیوارها و سقف این غار آویزان می شدند و سطوح آن را با لایه هایی از مدفوع خود می پوشاندند.

این خفاش ها حدود 22 هزار سال پیش به دلیل وجود یک مانع کلفت از جنس کربنات کلسیم به بخش های داخلی این غار دسترسی نداشتند. از این نقطه دنج و بکر غار در سال 1963 میلادی رونمایی شد و به دانشمندان این شانس را داد تا در آزمایشی طبیعی دیوارهای آن را با دیوارهای ورودی غار مقایسه کنند.

نتایج این بررسی ها نشان داد دیوارهای قسمتی از غار که خفاش ها به آن دسترسی نداشتند، دندانه دارتر بوده و سقف آن در مقایسه با بخش ورودی، فرورفتگی های کمتر و کم عمق تری دارد. در بخش داخلی غار همچنین چند رد پنجه خرس در امتداد دیواره ها وجود داشت در حالی که در بخشی که خفاش ها زندگی می کردند خبری از این علائم نبود. دانشمندان با مقایسه سنجش هایی که از هر دو بخش انجام شد، تشخیص دادند وجود خفاش ها باعث شد دیواره های بخش ورودی غار هر هزار سال حدود 3 تا 7 میلی متر عقب نشینی کنند. آنها همچنین نتیجه گرفتند ورودی غار به این دلیل فاقد هرگونه غارنگاره، نقاشی دیواری یا رد پنجه خرس است که خوردگی ناشی از مدفوع خفاش ها این یادگارها را از بین برده است.

فیلیپ اودرا (Philippe Audra) دیگر ژئومورفولوژیستی که در این مطالعه دست داشت، می گوید: هرچه خفاش بیشتر، فرایند خوردگی شدیدتر خواهد بود.

به گفته محققان، یک نقاشی روی دیواره های غار آزه به طور میانه طی 25 سال ناپدید می شود.

لورن بروکسل (Laurent Bruxelles)، از باستان شناسان مرکز تحقیقات علمی فرانسه که در گذشته با این تیم تحقیقاتی همکاری کرده بود، می گوید خوردگی زیستی یکی از ابعاد مهم در درک این است که چرا نقاشی های ماقبل تاریخ بیشتر در غارهایی پیدا می شوند که یا بطور کامل مهروموم شده بودند یا هیچوقت جایی برای خفاش ها نداشتند.

وی شرح داد: نقاشی ها اولین چیزهایی هستند که بدلیل خوردگی زیستی از بین می فرایند. در هر غاری که خفاش و نقاشی وجود دارد، نقاشی ها ناگزیر ناپدید خواهند شد.