سفرهای داخلی همچنان به صورت شخصی و خانوادگی انجام می شوند - بیست آمار

با نزدیک شدن به آخرین روزهای فصل بهار و شروع تابستان، تعطیلات پیاپی بهاری نیز انتها می یابد و دیگر از تعطیلات رسمی جز در روزهای پنجشنبه و آدینه در تقویم ملی خبری نیست. به نوعی میتوان گفت جز تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و فرصتی که برای خانواده ها از این حیث ایجاد می گردد، کارمندان و کارگران و در کل شاغلین از تعطیلات رسمی بی بهره هستند.

نگاهی گذرا به تعطیلاتی که طی سه ماه فصل بهار که پشت سر گذاشتیم، نشان از آن دارد که گردشگری داخلی با سفرهای متعدد با پراکندگی مکانی و زمانی روبرو بوده است. البته مقدار سفرهای زمینی که با وسایل شخصی اجرا شده و در واقع در زمره سفرهای انفرادی جای می گیرند، بیشتر بوده و شهرهای شمالی کشور در صدر مقاصد سفرهای داخلی جای دارند.

حرمت الله رفیعی (رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران) با اشاره به سفرهای داخلی که طی دو ماه گذشته رخ داد، گفت: بیشترین حجم مسافر به صورت زمینی و به سمت شمال کشور بود. در مسیرهای هوایی نیز مشهد همانند همیشه مقصد نخست مسافران بود، چرا که تقریبا در تمام فصول سال مشهد ازجمله مقاصد پر مسافر کشور به شمار می رود. طی دو ماه گذشته نیز ضریب اشغال مراکز اقامتی مشهد خوب بود. بعد از آن میتوان به مقاصدی همانند کیش و قشم اشاره داشت. چنانکه طی 3 ماه گذشته ظرفیت اقامتی کیش ضریب خوبی را پشت سر گذاشت و هتل ها به علت آنکه با تعداد مسافر زیادی روبرو بودند و شرایط خوبی به لحاظ مسافر داشتند، گرچه افزایش قیمت هم داشتند و هتل با قیمت مناسب کمتر پیدا میشد.

او با اشاره به آنکه سفرهای نوروز 1402 با سفرهایی که بعد از آن و طی تعطیلات در ماه های اردیبشهت و خرداد رقم خورد؛ تفاوت داشت، گفت: میتوان گفت شرایط مالی مردم خوب نیست از این رو قشر ضعیف جامعه معمولا از هتل استفاده نمی نمایند و سفر انفرادی با وسیله نقلیه شخصی را مد نظر دارند.

رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در پاسخ به سئوال خبرنگار مبنی بر آنکه آیا نرخ بالای هتل ها و بسته های سفر و گرایش عموم جامعه به سفرهای انفرادی با وسایل شخصی سبب شده تا در انتخاب مراکز اقامتی، گرایش مسافران به سمت اقامت در خانه مسافرها و واحدهای بومگردی بیشتر گردد، گفت: بله این اتفاق را در 3 ماه گذشته شاهد بودیم چنانکه مقدار تقاضا برای اقامت در خانه مسافران بسیار افزایش داشته که البته معتقد هستم پیغام بسیار بدی را در پی دارد.

رفیعی ادامه داد: مراکز اقامتی رسمی اعم از هتل ها و…مقرراتی را برای پذیرش مسافر دارند که تبعا خانه مسافرها ندارند. نباید فراموش کرد که خانه مسافرها نیز به وسیله دولت ایجاد شده اند اما مقرراتی که برای مراکز هتلی و مراکز شناسنامه دار اجرا می گردد در خصوص این واحدها اجرایی نمی گردد. از این رو مسافر هم به لحاظ مقرون به صرفهی و هم در اختیار داشتن خدمات دیگر ترجیح می دهد خانه مسافرها را انتخاب کند. نه تنها مسافرانی که به لحاظ مالی شرایط خوبی ندارند بلکه مسافرانی که شرایط مالی خوبی هم دارند و قصد سفر لاکچری را دارند باز هم خانه مسافر را با قیمت های بسیار بالا برای اقامت انتخاب می نماید.

در واقع هم مسافران بی بضاعت و هم مسافران لاکچری ترجیح می دهند به جای اقامت در مراکز اقامتی شناسنامه دار، اقامت در خانه مسافرها را انتخاب نمایند. میتوان گفت، خانه مسافرها در حال گرفتن جایگاه مراکز اقامتی رسمی هستند که پیغام بدی در پی دارد.

او در پاسخ به این سوال که آیا گردشگران خروجی در خارج از کشور مراکز اقامتی از جمله هتل بوتیک یا خانه مسافر را به جای هتل برای اقامت انتخاب می نمایند یا آنکه این مورد فقط در خصوص خانه مسافرها در سفرهای داخلی رخ می دهد، گفت: خیر اینچنین نیست و مسافران خروجی، اقامت در هتل را انتخاب می نمایند، چراکه نه تنها خدمات بسیار خوب و باکیفیتی را دریافت می نمایند بلکه از آرامش و آسایش نیز برخوردار می شوند. البته که بحث هتل های ما تنها دریافت شناسنامه برای دادن اقامت نیست بلکه اولویت نخست سرویس دهی و خدماتی است که ارائه می دهند و اولویت دوم قیمتی که ارائه می دهند.

تمام این عوامل توام با هم در انتخاب مسافران تاثیرگذار است. در دنیای خارج از ایران، اینگونه نیست که مسافر ترجیح دهد در خانه های اجاره ای اقامت کند بلکه هتل را به لحاظ سرویس دهی که دارد و خدماتی که ارائه می دهند انتخاب می نماید.

به گفته رفیعی، شرایط هتل های 4 و 5 ستاره در 3 ماه گذشته خوب بوده و با ضریب اشغال بالا فعال بودند. بخصوص در مقاصدی مانند کیش و قشم و چابهار شاهد رونق خوب گردشگری بودیم. حتی پروازها به این مقاصد کاملا پر بودند و به لحاظ مسافر مسئله ای وجود نداشت.

رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در پاسخ به این سوال که با توجه به استقبال از مقاصدی مانند کیش، قشم و چابهار که در زمره مقاصد گران و به نوعی لاکچری در داخل کشور به حساب می آیند، آیا میتوان گفت که سفرهای لاکچری به مقاصد داخلی مسافران خود را دارد، گفت: بله مقاصد لاکچری در داخل کشور گردشگران خود را دارند و از آن استقبال می گردد. بعد از این مقاصد میتوان گفت که شیراز با استقبال خوبی از سوی گردشگران روبرو شد و مسیر شیراز نیز طی دو ماه گذشته پر بود و میتوان گفت پروازها به این مقصد دیگر ظرفیت پذیرش نداشت و بلیط هواپیما به مقصد شیراز پیدا نمی شد.

او در پاسخ به این سوال که آیا نبود بلیت هواپیما به بعضی مقاصد به علت کمبود مقدار صندلی در ناوگان هوایی به این مقاصد رخ می دهد یا آنکه مسئله افزایش نرخ ها و ایجاد بازار سیاه است، گفت: هرچند کمبودهایی در ناوگان هوایی و مقدار صندلی ها و پروازها داریم اما نبود صندلی پروازی در تعطیلات مسئله دیگری است. برای مثال، در نوروز شاهد آن بودیم که حدود 20 روز مانده به شروع سفرهای نوروزی، هر پروازی را که می زدید جا نمی داد و می نوشت، ظرفیت تکمیل است. اما این پیغام معنایش آن نبود که واقعا ظرفیت ها تکمیل است؛ چرا که پروازها را بسته بودند و عرضه نمی کردند تا بتوانند برای نوروز قیمت ها را افزایش دهند.

وقتی هم که در نوروز پروازها باز شد، دیدند که دیگر خبری از استقبال مسافران از پروازها نیست، چرا که مردم وقتی دیده بودند ظرفیت های پروازی تکمیل است، تصمیم گرفته بودند مقاصد دیگری را برای سفرهای نوروزی خود انتخاب نمایند. اینگونه بود که به یک باره در نوروز شاهد ارائه قیمتهای پایین در پروازهای داخلی بودیم و به راحتی پرواز به مقاصد کیش و مشهد را حتی زیر نرخ مصوب پیدا می شد. بنابراین معنای حرف من آن نیست که عرضه، کفاف تقاضای بازار را می دهد بلکه عرضه خیلی کمتر از تقاضاست اما وقتی که به یکباره برای زیاده خواهی در صدد بستن پروازها بر می آیند، در این شرایط است که مردم مقاصد را تغییر می دهند.

حتی آن بخش از قشر مرفه که قصد سفر به مقاصد داخلی را داشته اما با بسته بودن پروازها روبرو می گردد به سمت سفرهای خارجی روی می آورد و این جفا در حق فعالان گردشگری داخلی است.

او پیرامون اینکه سفرهای داخلی همچنان به صورت شخصی و خانوادگی انجام می شوند، اعلام کرد: نه تنها در تعطیلات نوروز بلکه حتی در تعطیلات نیمه خرداد که پشت سر گذاشتیم هم باز این امر تکرار شد و شاهد بسته شدن پروازها بودیم تا نرخ را افزایش دهند. این کار خطا و جفا است. منابعی که در اختیار ناوگان هوایی است از آن مردم است و با پول مردم خریداری شده است. البته که نه تنها در این حوزه بلکه در حوزه هتلداری و نرخ هایی که ارائه می گردد هم با مشکل روبرو هستیم.

او درخصوص گردشگری خروجی و مقاصدی که مورد علاقه این گردشگران بود نیز گفت: در حوزه مقاصد خارجی نیز عموما ترکیه در اولویت اول مسافران ایرانی است و بعد از آن به سمت کشورهای حوزه خلیج از جمله دبی و عمان می روند. درحال حاضر نرخ سفر به کشور ترکیه بعضا با نرخ سفر به بعضی ازمقاصد داخلی برابری می نماید. نرخ پرواز و نرخ هتل در سفرهای داخلی بالاست که سبب افزایش قیمت سفرهای داخلی می گردد از این رو قشری که می تواند مقاصد لاکچری داخلی را انتخاب کند، با توجه به شرایط موجود ترجیح می دهد به مقصد خارجی برود چراکه از یک سو یک سفر به کشوری دیگر را تجربه می نماید و از دیگر سو از امکانات و خدمات خاص آن مقاصد و امکان خرید از برندهای جهانی بهره مند می گردد.

رفیعی اعلام کرد: اگر نگاهی به نرخ هتل های داخلی و هتلهای خارجی مانند هتلهای مالزی داشته باشیم شاهد آن هستیم که نرخ هتلهای مالزی بعضا کمتر از هتلهای ایران هستند و اگر هم نرخ ها برابری نمایند شاهد آن خواهیم بود که خدمات دهی هتل های ایران به پای هتلهای مالزی نمی رسد. مالزی هتلهای 4 و 5 ستاره لاکچری دارد و خدماتی که در هتلهای کشورهای خارجی مانند مالزی ارائه می گردد سبب می شد تا مسافران این گزینه را در اولویت خود قرار دهند.

این در حالی است که گاها ممکن است قیمت ها تقریبا برابری کند و حتی در بعضی موارد قیمتهای هتلهای ایران حدود 30 تا 40 درصد گران تر است. تا زمانی که نرخ سفر در ایران مقرون به صرفه نگردد به مراتب مقدار مسافران خروجی بیشتر از مسافران داخلی خواهد بود. کیفیت هتلهای خارجی قابل مقایسه با هتلهای داخلی نیست. حتی قیمت پروازهای داخلی نسبت به پروازهای خارجی قابل مقایسه نیست.

رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران تاکید نمود: حتی نمی گوییم که مقرون به صرفه نمایند بلکه می گویم به حقشان راضی باشند و زیاده خواهی ننمایند. تا زمانی که قیمت بسته سفر در داخل کشور مناسب سازی نگردد، همچنان شاهد ریزش مسافر خواهیم بود.

مصطفی فاطمی (مدیر کل توسعه گردشگری داخلی معاونت گردشگری) نیز درخصوص شرایط گردشگری داخلی طی فصل بهار و تعطیلاتی که پشت سر گذاشتیم، گفت: مقدار سفرهای داخلی کشور و رزور مراکز اقامتی نسبت به سالهای قبل خیلی بهتر بود. در بهار امسال سمت و سوی گردشگران توزیع مکانی بهتری داشت و تقریبا میتوان گفت تمام پهنه کشور درگیر سفرهای داخلی بود. استقبال از نیمه جنوبی و البته سواحل و جزایر جنوبی کشور بسیار چشمگیر بود. این روند تا تعطیلات عید فطر که نیمه اردیبهشت بود، به همین منوال بود و از نیمه اردیبهشت به این سو روند سفرهای داخلی به سمت شهرهای غرب کشور افزایش یافت. بخصوص کردستان با حجم سفرهای بسیار زیادی روبرو شد و بعضی از استانها مانند ایلام رکوردهای جدیدی در حوزه سفر ثبت کردند.

او ادامه داد: آنچه گفته شد، جدای از استانهای شمالی است، چرا که همیشه استان های شمالی کشور جزء پرمسافرترین مقاصد سفرهای داخلی به حساب می آیند و کماکان صدرنشین سفرها هستند. البته بعضی از روستاها مورد توجه بیشتری قرار گرفتند و رشد قابل توجهی در سفر به روستاها شاهد بودیم و واحدهای بومگردی از استقبال خوبی برخوردار بودند.

مدیر کل توسعه گردشگری داخلی معاونت گردشگری درباره ارزیابی مقدار سفرهای داخلی که به صورت انفرادی و شخصی اجرا شده یا در قالب تورهای گردشگری بوده و اینکه کدام مراکز اقامتی بیشتر مد نظر مسافران داخلی بوده، گفت: آنچه در 3 ماه نخست امسال شاهد بودیم مختص به این ایام نیست و همیشه سفرهای داخلی به همین منوال اجرا شده است و بیشتر در قالب سفرهای شخصی و خانواده محور اجرا شده نه در قالب تورهای گردشگری و این بخش از گردشگری همیشه کمتر مورد توجه بوده و در ادوار مختلف ثابت مانده. هرچند تبلیغات زیادی برای توسعه تورهای گروهی اجرا شده اما تغییری در روند انتخاب نوع سفر در مسافران داخلی دیده نمی گردد. سمت و سوی اقامت نیز به سمت اقامتگاه های مقرون به صرفه قیمت رفته است. البته که تعداد این واحدها در کشور نیز بیشتر است.

فاطمی درخصوص ضریب اشغال هتل های کشور در بهار امسال نیز گفت: ضریب اشغال هتلهای پرستاره (4 و 5 ستاره) خیل خوب بود اما هتل های یک تا 3 ستاره از استقبال کمتری برخوردار بودند و میتوان گفت روندی که در نوروز شاهد بودیم در اردیبهشت و خرداد نیز ادامه داشته است.

گزارش: معصومه دیودار