سبک اکسپرسیونیسم چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ - بیست آمار

هر آنچه باید درباره سبک اکسپرسیونیم بدانیم

اکسپرسیونیسم، بیان گرایی یا هیجان نمایی یک سبک هنری است که با هدف تصویرگری و نمایش احساسات و پاسخ های ذهنی هنرمند نسبت به اشیا و رویدادها شکل گرفت؛ بدین ترتیب در آثار این سبک، خبری از واقعیت های عینی دنیا پیرامون نیست. تحریف، اغراق، پویایی، بدوی گرایی و هیجانات از مولفه هایی هستند که در ترسیم آثار اکسپرسیونیستی نقش بنیادینی ایفا می نمایند.

این سبک، متضاد گرایش های خردگرایانه و کلاسیک ایتالیا و فرانسه بود. د رواقع در سال های قبل از جنگ دنیای اول، بعضی از هنرمندان آلمانی و بعلاوه هنرمندان اتریشی و فرانسوی با یکدیگر هم پایه شدند تا ساختارهای کلیشه ای و ناکارآمد هنر پیشین را کنار بگذارند و نقاشی های مشهور اکسپرسیونیسم بازتابی از این دیدگاه هستند.

ریشه های مکتب اکسپرسیونیست -معینا آلمان- را می توان در آثار ونسان ون گوگ، ادوارد مونک، و جیمز انسور جستجو کرد. این نقاشان برمبنای امکاناتی که رنگ و فرم برای آن ها ایجاد می کرد، مضامین دراماتیک، احساسی و هیجانی را در انتقال ویژگی هایی چون ترس، وحشت و گروتسک به کار می بردند. آن ها بدین شکل توانستند که سنت گرایی در هنر را با ارزش های تازه نفس هم سو نمایند. بعلاوه این رویه دقیقا همان چیزی بود که برای گذر از سبک امپرسیونیسم احتیاج داشتند.

برخلاف سبک نقاشی دادائیسم، هنرمندان در نقاشی های خود، خطوط ناهموار و اعوجاج گونه را درکنار رنگ های تند و درخشان استفاده می کردند تا صحنه های خیابانی شهری و دیگر موضوعات اجتماعی و سیاسی معاصر را در ترکیب بندی های شلوغ، متلاطم و پر احساس به تصویر بکشند. درحقیقت بخشی از آثار آن ها تداعی گر خشم، انزجار و نگرانی هایِ ناشی از شدت هیجانات انسانی در پاسخ به زشتی و تضادهای حاکم بر زندگی مدرن بود.

اکسپرسیونیست در ادبیات و شعر

اکسپرسیونیسم در ادبیات، پیش از جنگ دنیای به منظور واکنشی درمقابل ماشینی شدن دنیای پیش رو، فرهنگ بورژوازئی، ماتریالیسم (ماده گرایی) و سلطه خانواده در جامعه اروپایی پدید آمد. درواقع این جنبش ادبی در کشور آلمان، طی جنگ دنیای اول و البته بلافاصله پس از آن فعالیت داشت.

نویسندگان اکسپرسیونیستی، قصد داشتند تا به واسطه یک سبک کاملا نو و کوبنده ، نمایشی از انتقادهای اجتماعی را در ادبیات بیافرینند و علاوه بر این، دنیا شناسی یکه ای داشته باشند. غالبا آن ها بر موقعیت های خاصی تاکید می کردند، بنابراین در آثار خود معمولا به شرایط ها، کشمکش های درونی و شرایط ذهنی کاراکترها می پرداختند.

در ادبیات اکسپرسیونیستی، شخصیت اصلی به وسیله مونولوگ های (تک گویی) طولانی، رنج های خود را بازگو می نماید. در ابعاد گسترده تر، رشد درون فردی طی مجرایی منحصربه فرد اتفاق می افتد، از این رو علیه تمام ارزش های سنتی به شورش برمی خیزد تا بر دید معنوی تما عیار زندگی نیز تسلط یابد. آوگوست استریندبری و فرانک ودکیند از طلایه دارانِ برجسته درام اکسپرسیونیستی بودند. اما گدا و دوشیزه مغرور (Der Bettler)، اولین نمایشنامه اکسپرسیونیستی مهم، اثر یوهانس سورژ به شمار می رود. از دیگر نمایشنامه نویسان آلمانی این جنبش به گئورگ کایزر، ارنست تولر، فریتس فون اوده و والتر گئورگ آلفرد هاسنکلور می توان اشاره نمود.

از طرفی شعر اکسپرسیونیستی هم توانست به تبلور برسد و تقریبا رنگ وبوی ویژگی های این جنبش را در خود جای داده بود. شعرهای این سبک، سرشار از غزل های سرخوشانه بودند. درون مایه شعرهای اکسپرسیونیستی حول محور وحشت از زندگی شهری و رویکردهای آخرالزمانی پیش می رفتند. شاعران اکسپرسیونیستی مشهوری چون آگوست استرام گئورگ هایم، ارنست اشتادلر، گوتفرید بن و گئورگ تراکل نقشی اساسی در پیش روی و شکل گیری شعرهای این جنبش داشتند.

اکسپرسیونیست در سینما

دنیا اکسپرسیوی حتی به سینما هم نفوذ پیدا کرد. طی یک دوره معین، غالب فیلم سازان در صحنه پردازی دکور فیلم های خود از فضاهای فرمیک اکسپرسیونیستی الهام می گرفتند تا شرایط ذهنی شخصیت قهرمان داستان را انتقال دهند. معروف ترین این فیلم ها، مطب دکتر کالیگاری (The Cabinet of Dr. Caligari) ساخته رابرت وینه است. در این فیلم خیابان ها و ساختمان های عجیبی به اجرا درآمده اند که معینا بازتابی از شرایط ذهنی کاراکتر اصلی به شمار می روند. فیلم ساز توانست با شیوه های سبک اکسپرسیونیسم، یعنی به وسیله خطوط اعوجاج گونه و اغراق آمیزی (اگزجره شده) که در فضای فیلم مانند سایه ها، نورپردازی های دراماتیک، طراحی لباس و نمادهای بصری دیده می شوند، مخاطب را به درون یک فیلم ترسناکِ تمام اضطراب زایی پرتاب کند.

افول جنبش

اکسپرسیونیست مانند تمام جنبش های هنر و نقاشی مدرن، روبه زوال رفت تا جایگاه خود را به سبک های دیگر بدهد. دلیل اصلی این افول، ابهامات عمیق آن درباره کشف دنیای بهتر، استفاده از زبان بسیار شاعرانه و معینا ماهیت شدیدا شخصی و غیرقابل دسترس نحوه ارائه آثارش بود. این سبک با آمدن نازی ها به قدرت در سال 1933 خاموش شد، زیرا آن ها تمامی آثار اکسپرسیونیست ها را انحطاط یافته و فاسد تلقی می کردند. شما می توانید برای یادگیری این سبک به برترین کتاب های آموزش طراحی هم نیم نگاهی داشته باشید.

منبع: Britannica, Britannica