درباره همه گیرترین بیماری گوارشی ، زخم معده تان را برای همواره درمان کنید - بیست آمار

زخم معده، یکی از مسائل نسبتاً شایعی محسوب می شود که بعضی از افراد در طول زندگی آن را تجربه می نمایند و برای برطرف این مشکل از انواع و اقسام داروها استفاده می نمایند. زخم معده را می توان به یاری پزشک متخصص گوارش درمان کرد. دکتر محمدجعفر فره وش متخصص داخلی، فوق تخصص گوارش و آندوسکوپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران شما را با زخم معده و درمان آن آشنا می نماید.

زخم معده چیست؟

زخم معده یا زخم پپتیک (Peptic ulcer) به بیماری ای گفته می شود که در آن مخاط معده و اثناعشر، دچار صدمه و زخم می شود. درباره شیوع این بیماری باید گفت که به طورکلی حدود 10 درصد افراد در طول عمر خود دچار زخم معده می شوند. زخم اثناعشر در آقایان بیشتر از خانم ها شایع است.

چگونگی ورود زخم به بدن ما

دلایل زیادی برای ابتلا به زخم معده و زخم اثناعشر وجود دارد، یکی از دلایل اصلی ابتلا به زخم معده و اثناعشر را می توان به هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) نسبت داد. هلیکوباکتر پیلوری، نوعی باکتری محسوب می شود که در اثر عدم رعایت بهداشت به معده انسان راه پیدا می نماید. هلیکوباکتر، در حدود 10 تا 20 درصد موارد، می تواند باعث زخم معده و زخم اثناعشر شود. ابتلا به زخم معده بیشتر در افراد بالای 50 سال دیده می شود، درحالی که سن شیوع زخم اثناعشر، حدود 30 تا 40 سال است. مصرف بعضی داروها می تواند ابتلا به زخم معده را به همراه داشته باشد.

برای مثال، مصرف داروهای مسکن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، ممکن است باعث ابتلا به زخم معده شود. بعلاوه آن دسته از افرادی که عادت دارند از داروی آسپرین استفاده نمایند، مستعد ابتلا به زخم معده هستند. گاهی اوقات ابتلا به زخم معده یا زخم اثناعشر ناشی از ابتلا به بیماری های دیگری است که این عامل به نسبت سایر عوامل، نقش ناچیزی دارد. برای مثال، آن دسته از افرادی که به دیابت یا بیماری های کبدی مبتلا هستند، ممکن است بیش از سایرین به این نوع زخم ها دچار شوند.

این علائم را جدی بگیرید

ابتلا به زخم معده مانند هر بیماری دیگری، با علائمی همراه است. زخم معده می تواند گاهی بدون علامت باشد و بروز خونریزی باعث مراجعه فرد شود ولی به طورکلی، زخم معده می تواند باعث احساس درد، سوزش و ناراحتی در ناحیه بالای شکم شود، کاهش اشتها یکی از دلایل ابتلا به زخم معده است. آن دسته از افرادی که به زخم اثناعشر مبتلا هستند، با خوردن غذا احساس بهتری خواهند داشت اما بعد از گذشت یکی، دو ساعت دچار درد می شوند. یکی از مسائلی که افراد مبتلا به زخم معده یا اثناعشر ممکن است به آن دچار شوند، دردهای شبانه می تواند باشد که باعث بیدار شدن فرد از خواب می شود.

زخم معده و اثناعشر، گاهی با عوارضی همراه است، برای مثال، این زخم ها می توانند باعث سوراخ شدن معده یا اثناعشر شوند که این سوراخ شدگی با درد شدید و ناگهانی همراه می شود. زخم های معده یا اثناعشر می توانند باعث آسیب به رگ ها در این ناحیه شوند و فرد را دچار خونریزی داخلی نمایند. استفراغ خونی یکی دیگر از عوارض ابتلا به این نوع زخم ها محسوب می شود.

بعلاوه در اثر وجود خون در مدفوع، رنگ مدفوع می تواند بسیار تیره و شبیه قیر شود. چنانچه اندازه خون موجود در مدفوع کم باشد، این خون در مدفوع دیده نمی شود و باید به وسیله آزمایش به آن پی برد. درواقع به این حالت، خون مخفی در مدفوع گفته می شود.

تنگی دریچه پیلور (pylorus- قسمتی است که باعث اتصال معده به اثناعشر می شود.) یا تنگی ابتدای روده، یکی دیگر از عوارض ابتلا به این نوع زخم هاست که می تواند باعث اتساع شکم شود. علاوه بر این مسئله می توان به نفخ شکم نیز اشاره نمود.

تغذیه تأثیری در بیماری دارد؟

بارها و بارها در رابطه با نقش تغذیه در ابتلا به بعضی بیماری ها صحبت شده است اما بعضی مطالعات نشان می دهند که تغذیه چندان تأثیری در ابتلا به زخم معده ندارد. البته این نکته را نباید از یاد برد که خوردن بعضی از غذاها مانند غذاهای تند یا ترشیجات، می تواند باعث تشدید علائم زخم معده شود ولی تأثیر چندانی در ابتلا به این نوع زخم ندارد.

نگاهی آماری به زخم ها

مقدار ابتلا به زخم اثناعشر در 30 سال اخیر کاهش پیدا نموده است که دلیل این مسئله را می توان به پیشگیری و درمان هلیکوباکتر که یکی از عوامل ابتلا به این نوع زخم است، نسبت داد؛ اما ابتلا به زخم معده، روندی رو به رشد داشته است و دلیل این مسئله به مصرف داروهای مسکن و آسپرین در افراد مسن برمی شود.

کم خونی را جدی بگیرید

کم خونی یکی از مسائلی است که بسیاری از افراد به آن مبتلا هستند ولی توجه کافی به این مسئله ندارند. کم خونی، به ویژه کم خونی مزمن باید به وسیله افراد جدی گرفته شود به این دلیل که کم خونی می تواند نشانه ای از ابتلا به زخم معده یا زخم اثناعشر باشد.

هر گردی گردو نیست

چنانچه در شکم فرد درد ایجاد شود، باید برای آنالیز دلیل آن به پزشک مراجعه کرد. دلایل زیادی برای ابتلا به درد در ناحیه شکم وجود داشته و تنها حدود 10 درصد از دردهای ناحیه بالای شکم، عاملی مانند زخم معده دارند و بیشتر دردهایی که در این ناحیه از شکم به وجود می آیند، عامل دیگری می توانند داشته باشند.

برای مثال، افرادی که دچار سوءهاضمه (ناشی از استرس و عوامل روانی) یا گاستریت (ورم معده) هستند نیز، درد در ناحیه بالای شکم خواهند داشت، البته باید به این نکته توجه داشت که دانستن این مسئله بدین معنا نیست که فرد به پزشک متخصص گوارش مراجعه نکند، چون در بعضی از موارد دلیل به وجود آورنده درد بسیار مهم است.

حتماً باید آندوسکوپی انجام داد؟

اگر فردی که دارای سن حدود 40 -50 سال باشد و با استفاده داروهای کاهنده اسید، درمان نشود، پزشک متخصص گوارش برای او آندوسکوپی در نظر می گیرد و در صورت لزوم، نمونه برداری در حین آندوسکوپی نیز انجام می شود؛ اما در شرایطی که فرد جوان باشد، در وهله اول برای او آندوسکوپی در نظر گرفته نمی شود. افراد جوان در ابتدا باید زیر نظر پزشک متخصص گوارش از دارو یاری بگیرند، سپس در صورت عدم بهبودی، باید آزمایش خون، مدفوع یا تست تنفسی بدهند.

آندوسکوپی روشی است که برای همه افراد انجام نمی شود و تنها در شرایط خاص برای بیمار آن را انجام می دهند. این روش درصورتی که بیمار لاغر شده یا کم خونی داشته باشد، انجام می شود یا در شرایطی که مشکل در بلع وجود داشته باشد. بعلاوه ممکن است آندوسکوپی به افرادی که در خانواده آن ها سابقه سرطان وجود دارد، توصیه شود.

چطور درمان می شود؟

برای درمان زخم معده باید دلیل ابتلا به آن را مدنظر داشت. به عبارت روشن تر، درصورتی که عامل ابتلا به زخم معده، هلیکوباکتر باشد، باید اقدام به درمان آن کرد. اگر فرد مبتلا به هلیکوباکتر باشد، برای او چند نوع آنتی بیوتیک تجویز می شود و علاوه بر آن داروهای کاهنده اسید نیز تجویز می شود. چنانچه فرد مجبور به استفاده از آسپرین و مسکن باشد، تمهیداتی برای چنین فردی در نظر گرفته می شود تا به زخم معده مبتلا نشود.

برای مثال، پزشک متخصص گوارش ممکن است برای بیمار داروهای کاهنده اسید و محافظ را تجویز کند. معمولاً طول درمان با داروهای کاهنده اسید، در شرایطی که بحث وجود هلیکوباکتر مطرح نباشد، چهار هفته است.

دارو کافی نیست

فرد باید به این نکته توجه داشته باشد که تنها مصرف دارو برای درمان کافی نیست و باید نکات دیگری برای درمان مدنظر قرار گرفته شود. برای مثال، افراد باید به این نکته توجه داشته باشند که در صورت ابتلا به بیماری های کبدی و ریوی مزمن باید اقدام به درمان آن نمایند.

کشیدن سیگار در این دسته از افراد باید قطع شود تا داروها بتوانند به درمان فرد یاری نمایند.

این دسته از افراد باید همواره برنامه غذایی منظمی داشته باشند و سروقت غذا بخورند، ضمن اینکه خوردن غذا در سه یا چهار وعده به این دسته از افراد توصیه می شود. خوردن غذاهای سرخ کردنی و فست فود ( Fast food) باید در این دسته از افراد محدود شود چون مصرف این دسته از غذاها باعث تشدید علائم بیماری می شود. پرخوری نکردن و پرهیز از با عجله غذا خوردن، از نکات دیگری است که باید به آن توجه کافی داشت.

باورهایی درباره زخم معده

آگاهی افراد در رابطه با بیماری ای که به آن مبتلا هستند، می تواند نقش مهمی را در درمان بیماری ایفا نماید.

خیلی از افراد بر این باورند که مصرف چای پررنگ، قهوه و نوشابه، می تواند باعث تشدید علائم زخم معده شود، این باور درست است و باید مصرف این نوشیدنی ها را محدود کرد.

بعضی از افراد تصور می نمایند که استفاده از سبزی و میوه می تواند باعث تشدید علائم ناشی از زخم معده آن ها شود، این باور نادرست است و تنها باید به این نکته توجه داشت که از مصرف میوه های ترش یا سبزی هایی که طعم تند دارند (مانند نعنا، مرزه و...) پرهیز کرد.

ورزش می تواند در بهبود بسیاری از بیماری ها نقش داشته باشد و زخم معده نیز از این امر مستثنا نیست.

بعضی از افراد بر این باورند که استرس می تواند یکی از دلایل ابتلا به زخم معده باشد، درحالی که استرس روزمره تأثیری در ابتلا به زخم معده ندارد و تنها استرس های حاد می تواند در این مسئله نقش داشته باشد. برای مثال، افرادی که سابقه ضربه مغزی، سوختگی شدید و بستری در آی. سی. یو (ICU) را دارند، ممکن است به زخم معده دچار شوند.

کشیدن سیگار می تواند باعث تشدید علائم زخم معده شود و برای درمان زخم معده باید اقدام به ترک سیگار کرد.

بعضی از افراد تصور می نمایند که استفاده از خوراکی های ترش یا تند، می تواند باعث ابتلا به زخم معده شود، درحالی که این باور نادرست است و این خوراکی ها تنها در تشدید علائم بیمار مبتلا به زخم معده نقش دارند.

بعضی از افراد بر این باورند که دیر غذا خوردن ارتباطی به زخم معده ندارد، این باور درست است و دیر غذا خوردن نمی تواند عاملی برای ابتلا به زخم معده باشد.