کویر حاج علی قلی دامغان ، سمنان Kavir، e Hajj Ali Qoli - بیست آمار

کویر حاج علی قلی که به نام کویر دامغان و کویر چاه جم نیز شناخته می گردد کویر و نمکزاری در جنوب شرقی دامغان می باشد. این کویر از کوه آهواند در شرق تا روستای فرات در غرب امتداد دارد.

کویر حاج علی قلی از جمله زیبایی های کمتر دیده شده استان سمنان است که بیش از آنکه در وصف کلمات باشد، دیدنی است. وسعت این کویر 6541 کیلومترمربع است. کویر حاج علی قلی 43 کیلومتر از مرکز شهرستان فاصله دارد، 39 کیلومتر از جاده دسترسی به این کویر زیبا آسفالت و 7 کیلومتر آن راه شوسه است.

کویر حاج علی قلی از جنوب به کوه های دولت دیار، کوه خرس و کوه ترکمن گدر از جنوب غربی به کوه های کوه پنج و کوه سرخ، از غرب به دهستان فرات از شمال به کویر دامغان و از شرق به کوه اهوند محدود خواهد شد، این کویر بین 1050 تا 1094 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

دو رودخانه اصلی این کویر که هر دو از کوه های البرز سرچشمه می گیرند عبارتند از رودخانه دامغان که مخروط افکنه وسیعی در حاشیه شمال غربی این کویر ایجاد نموده است و دیگری رودخانه حسن آباد است که از حاشیه شمال شرقی وارد کویر خواهد شد. این رودخانهدره ای به عمق 5 متر در داخل کویر ایجاد نموده است.

اضافه بر این دو رودخانه رودخانه هایدیگری نیز از طرف جنوب غربی و شرقی به این کویر وارد می شوند که نسبت به رودخانه هایاصلی آب کمتری داشته و عموما در اوایل فصل تابستان خشک می شوند.

وجود رودخانه های فصلی و دریاچه نمک حسن آباد که دره های عمق و مخروط افکنه های وسیعی در کویر ایجاد نموده، بر زیبایی های این کویر اضافه نموده است. بعلاوه علاوه بر باغات پسته، روستای حسن آباد نیز از روستاهای نمونه گردشگری است که دارای جاذبه ها و زیبایی های زیادی است که در یک سفر یک روزه می توان از آن نیز بازدید کرد.

گیاهان شورپسند و در برخی نقاط درختچه تاغ از معدودترین و مهم ترین گونه های گیاهی کویر حاج علی قلی است.دو مسیر برای ورود به کویر وجود دارد، مسیر نخست به وسیله جاده شاهرود به طرود و روستای چاه جم و مسیر دوم به وسیله خورزان در جاده دامغان-معلمان است، اما برای یک بازدید یک روزه از این کویر پیشنهاد ما پیمایش به وسیله مسیر حورزان دامغان است.

سطح کل صفحات رسی برابر است با 1124 کیلومترمربع و در مجاورت حاشیه کویر قرار گرفته است. بافت مواد تشکیل دهنده این رسوبات از نوعماسه ای، رس های سلیتی است که در حالت خشکی بسیار سخت بوده و در زمستان و بهار که خیس می شوند بسیار لیز است. این صفحات کهبه طور فصلی خشک می شوند مخصوصاً در قسمت شمالی کویر به خوبی تکامل نیافته اند که به علت مسطح و سخت بودن برای ریل گذاری مورد استفاده قرار گرفته است.

پست ترین قسمت کویر به مساحت 466 کیلومترمربع پوشیده از نمک زاری است که به طور نامتقارن و به طور لوحه ای در حاشیه جنوب غربی کویر قرار گرفته است. در حدود 60% سطح این نمک زار از پلتفرم های نمکی با لابه های واضح پوشیده شده است. قطر میانه این چندوجهی هابه 125 متر می رسد. هر یک از این چندوجهی های بزرگ، خود از چند وجهی های کوچک تری تشکیل شده است. چندین حوزه نمک زار خیس دیگر نیز در حد شرقی و غربی نمک زار به چشم می خورد.

از کویرهای نزدیک به این منطقه می توان به کویر دق بیارجمند در فاصله 60 کیلومتری در شرق و دشت کویر (کویر بزرگ) در فاصله 100 کیلومتری در جنوب نام برد. تا چشم کار می نماید، شوره زار است و اشکال و شبکه های نمکی که جلوه های دیگری از زیبایی های کویر را به دنبالش چشم گردشگران می گذارد. برترین زمان بازدید از کویر حاج علی قلی اواسط پاییز تا اواخر اسفندماه است.

مسیر دسترسی

برای دسترسی به مسیر پیمایش از دامغان به سوی جاده اصفهان حرکت نموده تا بعد از حدود 35 کیلومتر به دوراهی حسن آباد برسید. از داخل روستای حسن آباد به سوی روستای خورزان که در فاصله 6 کیلومتری حسن آباد قرار گرفته است، حرکت کنید. از این روستا آب آشامیدنی خود را تهیه نموده و مسیر را به سوی جنوب شرق ادامه دهید.

از خورزان که بگذرید رفته رفته جنس و رنگ خاک تغییر نموده و املاح نمکی در سطح خاک نمایان می شوند. البته در صورت بارندگی در روزهای قبل ممکن است در مسیر با باتلاق های کوچکی روبرو شوید که طبیعی به نظر می رسد. در صورتی که این مسیر را برای سفر به کویر حاج علی قلی انتخاب نموده باشید، از یک شاخه نمکی که طول آن حدود یک کیلومتر است، عبور می کنید که زیبایی های خاص خود را دارد، پس از عبور از این شاخه نمکی دوباره خاک رس نمایان خواهد شد که حدود 500 متر درازا دارد و بعد از آن وارد محیط اصلی کویر حاج علی قلی خواهید شد.